Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης υπήρξε το αποτέλεσμα της πολιορκίας της
βυζαντινής πρωτεύουσας, από τον Οθωμανικό στρατό, με επικεφαλής τον
σουλτάνο Μωάμεθ Β’. Αυτοκράτορας ήταν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος.
Η πολιορκία διήρκεσε από τις 6 Απριλίου έως τις 29 Μαΐου 1453. Όταν
τελικά η Κωνσταντινούπολη αλώθηκε, η υπερχιλιετής Βυζαντινή
Αυτοκρατορία, έπαψε να υπάρχει. Το Βυζάντιο ήταν εξασθενημένο και
διαιρεμένο τους τελευταίους δύο αιώνες. H άλωση του 1453 δεν ήταν η
πρώτη. Η Πρώτη Άλωση έγινε το 1204 από τους Σταυροφόρους. Αργότερα, οι
πολιτικές και θρησκευτικές έριδες, η αδυναμία βοήθειας από την Δύση, η
άσχημη οικονομική κατάσταση και η φυγή ανθρώπινου δυναμικού, οδήγησαν
στη σταδιακή εξασθένηση.
Έτσι, η Άλωση ήλθε ως φυσικό αποτέλεσμα της αδιάκοπης επέκτασης της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης, χρησιμοποιείται
από τους ιστορικούς ως γεγονός που σηματοδοτεί το τέλους του Μεσαίωνα
και την έναρξη της Αναγέννησης. Πολλοί μάλιστα εξ αυτών συμφωνούν στο
ότι η μαζική μετακίνηση πολλών Ελλήνων από την Κωνσταντινούπολη στην
Ιταλία, λόγω της Άλωσης, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του
περιεχομένου και της φιλοσοφίας που ακολούθησαν τα πρόσωπα της
Αναγέννησης. Καθώς δέχθηκαν σαφής επιρροές από τους λόγιους που
δραστηριοποιούνταν στην Πόλη, που αποτέλεσε την κοιτίδα του πολιτισμού.
Η παρακμή του Βυζαντίου χρονολογείται στις αρχές του 12ου αιώνα μ.Χ. όταν οι Αυλικοί επιβλήθηκαν στην ηγεσία του Στρατού.
Οι σπάταλοι αυτοκράτορες και η καμαρίλα διασπάθισαν τα οικονομικά
αποθέματα με αποτέλεσμα να δημοπρατούν τελωνειακές διευκολύνσεις στους
εμπόρους της Βενετίας, της Γένοβας και της Φλωρεντίας, συρρικνώνοντας
μακροπρόθεσμα το ετήσιο εισόδημα του Κράτους και εξοντώνοντας τους
εμπόρους. Οι Σταυροφορίες των Λατίνων είχαν ανυπολόγιστες συνέπειες για
τη συνοχή του κράτους και του πληθυσμού του Βυζαντίου, ενώ το Δεσποτάτο
της Ηπείρου και η Αυτοκρατορία της Νίκαιας εξήντλησαν τις δυνάμεις τους
σε εμφύλιους. Άλλες Βυζαντινές πόλεις και νησιά είχαν καταληφθεί από
τους Ενετούς, Λατίνους ή ληστρικές συμμορίες και είχαν αυτονομηθεί.
Έτσι, ο Βυζαντινός χώρος κατακερματίστηκε σε μικρά φέουδα όπου οι κατά
τόπους άρχοντες, κατέφευγαν σε εξοντωτική φορολόγηση των φτωχών,
δημιουργώντας κοινωνικά προβλήματα και εξεγέρσεις.
Την ίδια περίοδο, οι Οθωμανοί είχαν κατακλύσει τα εδάφη της Μικράς
Ασίας καταστρέφοντας Χριστιανικές πόλεις και σφάζοντας ή υποδουλώνοντας
τους χριστιανούς ενώ τα μισά του 14ου Αιώνα μ.Χ. ο Βυζαντινός
Αυτοκράτορας ήταν φόρου υποτελής στον Οθωμανό Σουλτάνο. Η Εκκλησία
υπέσκαπτε την εξουσία των Παλαιολόγων και προκαλούσε με την τεράστια
περιουσία της καθώς οι ιερωμένοι και οι μοναχοί δεν φορολογούνταν και
ήταν απαλλαγμένοι από στρατιωτικές υποχρεώσεις.
Η άμυνα που αντέταξε το Βυζάντιό ήταν, ουσιαστικά, η
δραστηριότητα τριών κορυφαίων προσωπικοτήτων: του Γεώργιου Γεμιστού και
του Βησσαρίωνα, καθώς και η γενναία θυσία του τελευταίου Θρυλικού
Αυτοκράτορα της Πόλης, του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Η Άλωση
της Βασιλεύουσας χαράχτηκε πολύ βαθιά στη μνήμη του λαού μας, με
ακλόνητη την πεποίθηση ότι θα αποκατασταθεί η φυσική τάξη, όπως
αποτυπώνεται στο δημοτικό τραγούδι του Πόντου: «Η Ρωμανία πέρασε, η
Ρωμανία 'πάρθεν, η Ρωμανία κι αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο».
Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος γεννήθηκε το 1405 και ήταν ο
τέταρτος γιος του Μανουήλ Παλαιολόγου και της Ελένης Δραγάση,
πριγκίπισσας της Σερβίας. Ο ίδιος ως χαρακτήρας διακρινόταν για
την ενεργητικότητα και την ανδρεία του. Ένας Ιταλός ανθρωπιστής ο
Φρατζέσκο Φίλελφο τον χαρακτηρίζει ως άνθρωπο «με ευσεβές και ανώτερο
πνεύμα». Όταν ήταν ακόμη νεαρός ο πατέρας του, τού είχε αναθέσει την
διοίκηση πόλεων του Εύξεινου Πόντου. Ξαναγύρισε στην Ελλάδα το 1427 όπου
ανέλαβε με επιτυχία την Δεσποτεία της Βοστίτσας. Η Δεσποτεία του ήταν
ένας διαρκής αγώνας κατά των Φράγκων και των Τούρκων, ενώ μετείχε στις
επιτροπές των Βυζαντινών που προσπαθούσαν να πετύχουν την ένωση των
Εκκλησιών. Τον Οκτώβριο του 1443 ανέλαβε Δεσπότης του Μιστρά. Σκοπός του
ήταν να δημιουργήσει ένα ισχυρό κράτος με κέντρο την Πελοπόννησο και
πρωτεύουσα τον Μιστρά. Τον Οκτώβριο του 1448 ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας
Ιωάννης πέθανε και ο λαός και η εκκλησία εξέλεξαν νέο Αυτοκράτορα τον
Κωνσταντίνο.
Το Βυζαντινό κράτος που παρέλαβε αποτελούνταν ουσιαστικά από την ίδια
την Πόλη, κάποιες πόλεις στον Εύξεινο Πόντο και κάποια νησιά του
Αιγαίου. Η πόλη έπεσε μια Μαύρη Τρίτη στις 29 Μαΐου 1453 και ο
Κωνσταντίνος προτίμησε να πέσει ως απλός στρατιώτης, ως αγνός Έλληνας
στο πεδίο της μάχης παρά να διαφύγει. Μία από τις
δραματικότερες στιγμές στην ιστορία του ελληνισμού αποτελώντας
ταυτόχρονα και να ορόσημο για την ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία. Στις
12 Απριλίου, όμως, ο βομβαρδισμός ξανάρχισε με ιδιαίτερη σφοδρότητα και
οι εκρήξεις των κανονιών μαζί με τους ξερούς ήχους που έκαναν τα βλήματα
πάνω στο τείχος, ήταν η καθημερινή συντροφιά των γενναίων υπερασπιστών
της Πόλης. Στην ξηρά πάλι, ο βομβαρδισμός συνεχιζόταν ακατάπαυστα και με
ιδιαίτερη σφοδρότητα, καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας αναγκάζοντας
τους υπερασπιστές να μπαλώνουν όπως-όπως τα χάσματα που εμφανίζονταν
συνεχώς στα τείχη, μόλις έπεφτε το σκοτάδι. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος
που αρνήθηκε την πρόταση του Μωάμεθ να παραδώσει την Πόλη και
αντιμετώπισε την μεγάλη πρόκληση χωρίς συμμάχους, παρά μόνο με
ελάχιστους Έλληνες υπηκόους του και λίγους Γενουάτες εθελοντές ή
μισθοφόρους. Ο Αυτοκράτωρ ο οποίος πολέμησε ως απλός στρατιώτης και
έπεσε ηρωικά μαχόμενος μεταξύ των στρατιωτών του εμπρός από την πύλη του
Ρωμανού και ο θρύλος τον θέλει να περιμένει την ώρα που θα σηκωθεί για
να οδηγήσει τους Έλληνες ξανά στην δόξα.
Στο μεταξύ οι οθωμανοί μπαίνουν στην Πόλη και μια κραυγή σκίζει τον αέρα, ένας θρήνος σείει την πόλη από άκρου σ’ άκρο: ΕΑΛΩ Η ΠΟΛΙΣ.
Οι τούρκοι με άγρια μανία σφάζουν, βιάζουν, λεηλατούν. Ο βάρβαροι
μπαίνουν στις γεμάτες κόσμο εκκλησίες, στο τελευταίο καταφύγιο των
απελπισμένων. Τα στίφη των βαρβάρων αλαλάζουν από την μόνη χαρά που
είναι ικανοί να νιώσουν, την χαρά της σφαγής, μετατρέπουν τους ναούς σε
κολαστήρια και νεκροταφεία. Τα είκοσι χρόνια πνευματικής ανάτασης και
δημιουργίας υπό τον Μεγάλο Δάσκαλο Γεώργιο Γεμιστό ή Πλήθωνα δεν
κατάφεραν να αντιστρέψουν την φθίνουσα πορεία της Αυτοκρατορίας. Ο
μεγάλος αυτός Πλατωνικός οραματιστής που γνώρισε τον τελευταίο
Αυτοκράτορα και επηρέαζε τη σκέψη του, από την εποχή που ζούσε στην
αυλή του, είχε ήδη προετοιμάσει τον σωτήριο Ελληνικό λόγο που θα έφερνε
την Εθνική Αναγέννηση. Βασισμένο σε Ελληνοκεντρικό στρατιωτικό,
σοσιαλιστικό πνεύμα ,προλείανε το έδαφος που θα έφερνε την ανασυγκρότηση
της Αυτοκρατορίας.
Ο αυτοκράτορας θα γίνει μύθος και σύμβολο που περιφρονεί τους αιώνες, τη λήθη, τα συμφέροντα και την συμβατική ιστορία.
Μύθο που μπόλιασε τις προδομένες γενιές των παππούδων μας... Μύθος του
Αίματος, της Ελπίδας και της Νίκης. Αλλά όσο υπάρχει έστω και ένας
Έλληνας που δεν είναι ραγιάς η ελπίδα θα παραμένει άσβεστη μέχρι την
τελική νίκη. Η κουρασμένη βασιλεύουσα της χαμένης αυτοκρατορίας μας
χάρισε σαν το πιο ακριβό δώρο τον Μαρμαρωμένο Βασιλιά. Ας τον κρατήσουμε στη Χρυσόπορτα της καρδιάς μας!
xryshaygh.com
.png)
