ο αρχιτέκτονας των προπυλαίων της Ακρόπολης
Η Αθήνα στα τέλη του 5ο π.Χ. αιώνα ήταν η ηγέτιδα πόλη της Ελλάδας,
μια πόλη κόσμημα που δεν είχε δει μέχρι τότε ο κόσμος. Το 437 π.Χ. η
Αθήνα βρίσκονταν στην μέγιστη ακμή της ελέγχοντας στρατιωτικά σχεδόν
όλες τις πόλεις του Αιγαίου και της Προποντίδας, μετατρέποντας το Αιγαίο
σε μια κλειστή αθηναϊκή «λίμνη».
Η Αθήνα αποτελούσε την πρόμαχο πόλη
ενάντια στην επιθετικότητα των Περσών που πάντα εποφθαλμιούσαν τις
ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας και τα νησιά του Αιγαίου. Εκτός
όμως από ηγέτιδα δύναμη, η Αθήνα υπήρξε και η πόλη μουσείο για την
ελληνική τέχνη. Η Ακρόπολη ήταν το στέμμα της Αθήνας και ο Παρθενώνας η
κορωνίδα του.
Εκτός βέβαια από τον Παρθενώνα, υπήρχαν και άλλα αρχιτεκτονικά
καλλιτεχνήματα πάνω στον Ιερό βράχο. Ένα από αυτά ήταν και τα προπύλαια
της Ακρόπολης που σχεδιάστηκαν και χτίστηκαν από τον Μνησικλή τον γιο
του Επικράτη από την Οινόη της Αττικής.
Το 437 π.Χ. ξεκίνησαν οι εργασίες που θα διαμόρφωναν την είσοδο της
Ακρόπολης. Ο Μνησικλής χρησιμοποίησε το περίφημο από εκείνη την εποχή
πάνλευκο μάρμαρο της Πεντέλης, καθώς και το μάρμαρο της Ελευσίνας που
ήταν πιο σκούρο για να κάνει αντίθεση. Χρησιμοποιώντας πολύσπαστα
(αρχαίοι γερανοί με τροχαλίες) ανέβασε τους σπόνδυλους των κιόνων.
Ο Μνησικλής κάθε μέρα επέβλεπε και έδινε οδηγίες στους εργάτες για το
πώς έπρεπε να εξελιχθεί το έργο. Στα προπύλαια «πάντρεψε» τον δωρικό
ρυθμό που ήταν στιβαρός και λιτός με τον ιωνικό που ήταν πιο
εκλεπτυσμένος και θεωρήθηκε ήδη από εκείνη την εποχή ως ένα αριστούργημα
της αρχιτεκτονικής.
Παράλληλα έχτιζε και το Ερέχθειο, ένα από τα ομορφότερα
οικοδομήματα της Ακρόπολης μετά τον Παρθενώνα. Στην πρόσοψη των
Προπυλαίων υπήρχαν έξι μεγάλοι δωρικοί κίονες που διαμόρφωναν πέντε
εισόδους στον ιερό βράχο. Επίσης, κόσμησε τα προπύλαια με
μετόπες και τρίγλυφα. Μπαίνοντας στο εσωτερικό των προπυλαίων, οι
προσκυνητές, έβλεπαν τα μαρμάρινα φατνώματα της οροφής που διακοσμούνταν
με χρυσά αστέρια της «Βεργίνας» και ανθέμια σε μπλε φόντο. Δυο σειρές
ιωνικών κιόνων χώριζαν τον κεντρικό διάδρομο στα τρία. Την κεντρική
είσοδο την διαμόρφωσε έτσι, ώστε να μπορεί να περνάει άρμα, όπως
συνέβαινε στα Παναθήναια.
Όσο περνούσε ο καιρός και ορθώνονταν τα προπύλαια αποκτώντας τρίτη
διάσταση, τόσο πιο περήφανος γινόταν ο Μνησικλής. Στα αριστερά των
προπυλαίων για τους εισερχόμενους στην Ακρόπολη υπήρχε η πινακοθήκη. Η
πινακοθήκη είχε έργα μεγάλων ζωγράφων όπως του Πολύγνωτου, καθώς και
τοιχογραφίες, δημιουργώντας έτσι την πρώτη«γκαλερί», όπως θα λέγαμε
σήμερα.
Τα προπύλαια το 432 π.Χ. πέντε χρόνια μετά την έναρξη της
κατασκευής τους είχαν σχεδόν τελειώσει, ενώ μετά από έναν χρόνο
ξεκίνησαν οι πρώτες εχθροπραξίες του πελοποννησιακού πολέμου. Μάλλον
λόγω του πολέμου δεν ολοκληρώθηκαν τα προπύλαια. Ο Μνησικλής ήταν
υπεύθυνος για την κατασκευή της στοάς του Ελευθερίου Διός.
Δημιούργησε επίσης και πολεοδομικά σχέδια της Αθήνας του 5ου π.Χ.
αιώνα. Σε ψήφισμα της Αθηναϊκής πολιτείας που χαράχτηκε στην Ακρόπολη
αναφέρεται το όνομα του Μνησικλή ως αρχιτέκτονα των προπυλαίων. Δεν
γνωρίζουμε τίποτε άλλο για τον βίο του Μνησικλή, ούτε πού, ούτε πώς και
πότε πέθανε. Αυτό που γνωρίζουμε σίγουρα είναι πως το δημιούργημά του
έμεινε στην ιστορία των πιο λαμπρών οικοδομημάτων της αρχαίας ελληνικής
τέχνης και της παγκόσμιας εν γένει πολιτιστικής κληρονομιάς.
Αίας ο Τελαμώνιος
Τ. Ο. Καβάλας
Τ. Ο. Καβάλας
